Η ιστορία της Βασιλόπιτας έχει μακραίωνη διαδρομή. Ξεκινάει από τα χρόνια του Ιουλιανού του Παραβάτη, όταν το Βυζάντιο κήρυξε τον πόλεμο στην Περσία κι ο Ιουλιανός πέρασε με τον στρατό του από την Καισάρεια. Εκεί διέταξε να επιβληθεί έκτακτος φόρος σε όλη την επαρχία, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η πολεμική του εκστρατεία. Μάλιστα, τα χρήματα θα τα έπαιρνε ο ίδιος, επιστρέφοντας για την Κωνσταντινούπολη.
Έτσι, οι κάτοικοι αναγκάσθηκαν να παραδώσουν ό,τι είχε ο καθένας σε χρυσαφικά και νομίσματα. Όμως ο Ιουλιανός σκοτώθηκε άδοξα σε μια μάχη στον πόλεμο με τους Πέρσες και δεν ξαναπέρασε ποτέ από την Καισάρεια.
Τότε, ο Άγιος Βασίλειος έδωσε εντολή τα χρυσαφικά που είχαν συγκεντρωθεί να μοιραστούν κατά ένα μέρος στους φτωχούς. Ένα άλλο τμήμα τους δόθηκε για τις ανάγκες των ιδρυμάτων της ‘’Βασιλειάδας’’ και τα υπόλοιπα αποφάσισε να τα μοιράσει στους κατοίκους της Καισάρειας με ένα πρωτότυπο τρόπο: έδωσε εντολή να ζυμώσουν μικρά ψωμιά και σε κάθε ένα τοποθέτησε μέσα από ένα νόμισμα ή χρυσαφικό. Έτσι κάθε σπίτι παρέλαβε ένα τυχαίο νόμισμα ή χρυσαφικό σε αντικατάσταση όσων είχε εισφέρει.
Με τον τρόπο αυτό τα τιμαλφή μοιράστηκαν και γεννήθηκε το έθιμο της πίτας που ονομάσθηκε Βασιλόπιτα, επιεδή την ιδέα για το φλουρί, την είχε σύμφωνα με την παράδοση ο Άγιος Βασίλειος.