Οι πόνοι της Παναγιάς, το συγκλονιστικό ποίημα του Κώστα Βάρναλη, απηχεί απόλυτα το κλίμα της Μεγάλης Εβδομάδας και τον τρόπο που το θρησκειολογικό ύφος αλλάζει και μας οδηγεί σταδιακά στην κορύφωση του Θείου δράματος.
Το θαυμάσιο ποίημα εκδόθηκε το 1927 και αναπαριστά τον πόνο και τις σκέψεις της Παναγίας, που συναισθάνεται πως το παιδί της θα σταυρωθεί με μαρτυρικό τρόπο και θα περάσει δεινά και κακουχίες στα χέρια των ανθρώπων. Η αγωνία της αποτυπώνεται στον σπαρακτικό στίχο “Που να σε κρύψω, γιόκα μου” και μελοποιήθηκε από τον Λουκά Θάνο, για να το πρωτοτραγουδησει με τη λυρική του φωνή ο Νίκος Ξυλούρης.
Από τους πλέον εμβληματικούς στίχους του Βάρναλη το “Θεριά οι ανθρώποι δεν μπορούν το Φως να το σηκώσουν” που υπάρχει στο ποίημα, το οποίο συμπεριελήφθη στην συλλογή “Σκλάβοι Πολιορκημένοι”.
Πού να σε κρύψω, γιόκα μου, να μη σε φτάνουν οι κακοί;
Σε ποιό νησί του Ωκεανού, σε ποιάν κορφή ερημική;
Δε θα σε μάθω να μιλάς, τ’ άδικο να φωνάξεις.
Ξέρω, πως θα ’χεις την καρδιά τόσο καλή, τόσο γλυκή,
που μες στα βρόχια της οργής ταχιά θε να σπαράξεις.
Συ θα ’χεις μάτια γαλανά, θα χεις κορμάκι τρυφερό,
θα σε φυλάω από ματιά κακή κι από κακόν καιρό,
από το πρώτο ξάφνιασμα της ξυπνημένης νιότης.
Δεν είσαι συ για μάχητες, δεν είσαι συ για το σταυρό.
Εσύ νοικοκερόπουλο, όχι σκλάβος ή προδότης.
Τη νύχτα θα σηκώνομαι κι αγάλια θα νυχοπατώ,
να σκύβω την ανάσα σου ν’ ακώ, πουλάκι μου ζεστό,
να σου τοιμάζω στη φωτιά γάλα και χαμομήλι
κι ύστερ’ απ’ το παράθυρο με καρδιοχτύπι θα κοιτώ
που θα πηγαίνεις στο σκολειό με πλάκα και κοντύλι…
Κι αν κάποτε τα φρένα σου το Δίκιο, φως της αστραπής,
κι η Αλήθεια σού χτυπήσουνε, παιδάκι μου, να μην τα πεις.
Θεριά οι ανθρώποι, δεν μπορούν το φως να το σηκώσουν.
Δεν είναι αλήθεια πιο χρυσή σαν την αλήθεια της σιωπής.
Χίλιες φορές να γεννηθείς, τόσες θα σε σταυρώσουν.