Ο Minas της Νέας Ιωνίας έγινε γνωστός με το μικρό του όνομα. Λίγοι το καταφέρνουν αυτό και επιβάλλονται στην ιστορία με το έργο τους. Τέτοιας υφής άνθρωπος ήταν ο Μηνάς Σπυρίδης. Ο δικός μας Minas, που έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο για τις πρωτότυπες σχεδιαστικές δημιουργίες του.
Από τα παιδικά του χρόνια στη Νέα Ιωνία έλεγε πως θυμόταν έντονα την αγωνία να βρει χαρτί για να ζωγραφίσει όσα είχε στο μυαλό του. Μεγαλώνοντας διέπρεψε ως σχεδιαστής κοσμημάτων, επίπλων, μικροαντικειμένων και ως σχεδιαστής έργων που ξεχώρισαν για την εργονομία και την αισθητική τους.
Minas: Κατάγομαι από τη Νέα Ιωνία, γειτονιά καλλιτεχνών
Όταν τον ρωτούσαν αν ξέρει κάποιος το επίθετό του έλεγε εμβληματικά: “Το ξέρει μόνο η Εφορία. Οι άλλοι ξέρουν το όνομά μου και φτάνει”.
Πολυτάλαντος και δημιουργικός, ο Μηνάς έφυγε αθόρυβα από κοντά μας το Μάρτιο του 2020, αφήνοντας πίσω του ένα τεράστιο έργο. Δυσανάλογα αθόρυβα, λόγω πανδημίας και δύσκολων περιστάσεων, για τα όσα πρόσφερε και τα όσα άφησε πίσω του.
Η αρχή όλων έγινε εδώ, στη Νέα Ιωνία το 1938, όταν γεννήθηκε. Παιδί Ελλήνων μεταναστών, ο Μηνάς μεγάλωσε στις αλάνες της Νέας Ιωνίας και σ’ όλη του την διαδρομή μιλούσε με αγάπη για τις αναμνήσεις των παιδικών του χρόνων. “Κατάγομαι από τη Νέα Ιωνία. Από γειτονιά καλλιτεχνών” έλεγε και εξηγούσε: «Δυο τετράγωνα μακριά από το σπίτι μου ήταν το σπίτι του Καζαντζίδη και από την άλλη πλευρά το σπίτι της Μαρίας Φαραντούρη» .
Ο Minas στην ομάδα ποδηλασίας της ΑΕΚ
Τον τράβηξε αμέσως σα μαγνήτης η ομάδα της γειτονιάς. Εντάχθηκε στην ομάδα ποδηλασίας της ΑΕΚ και απολάμβανε πραγματικά την εμπειρία, μέχρι που τα χρόνια της διδακτορίας τον έκαναν να εγκαταλείψει την Ελλάδα και να εγκατασταθεί στην Αμερική.
Προηγουμένως όμως, βαφτίστηκε στον θαυμαστό κόσμο της δημιουργίας. Μόλις είχε γίνει δεκαπέντε ετών, όταν άφησε το γυμνάσιο για να ασχοληθεί με αυτό που ήθελε, το σχέδιο και τα κοσμήματα. Ξεκίνησε το 1952 να εργάζεται αμμισθί στον οίκο «Βουράκη», επίσημο προμηθευτή της τότε βασιλικής οικογένειας της Ελλάδας.
Ήταν τόσο καλός και τόσο γρήγορος που του έβγαλαν το παρατσούκλι «Σπίθας», χωρίς να φαντάζονται ότι χρόνια αργότερα οι δημιουργίες του θα φοριούνται από τους Rolling Stones και το Lou Reed, με τους οποίους έγινε φίλος.
Minas: O “Σπίθας” του Οίκου κοσμημάτων Βουράκη
Για ένα ολόκληρο έτος, εργάστηκε ως μαθητευόμενος χωρίς πληρωμή, και αργότερα έπαιρνε 10 δραχμές τη μέρα ως αμοιβή. Όμως το ταλέντο του διαπιστώθηκε σύντομα με αποτέλεσμα τον πέμπτο χρόνο να κερδίζει 2.100 δραχμές τον μήνα. Σε απλά ελληνικά, χρήματα περισσότερα από το μισθό του πατέρα του, ανώτερου αξιωματικού τότε του ελληνικού στρατού.
Έτσι, στα 15 του κιόλας, αγόρασε το πρώτο ποδήλατο με χρήματα που είχε κερδίσει από την εργασία του, ως κοσμηματοπώλης. Περίπου τότε, αφού έμαθε ότι η ΑΕΚ διοργάνωνε αγώνες ποδηλάτων στην περιοχή, αποφάσισε να λάβει μέρος. Ήρθε στην πέμπτη θέση, χωρίς την παραμικρή προπόνηση ή προετοιμασία, χρησιμοποιώντας μάλιστα, μη αγωνιστικό ποδήλατο. Η διάκριση τράβηξε τα βλέμματα όλων και ο Μηνάς έγινε αμέσως μέλος της ΑΕΚ ως επίσημος αθλητής της ομάδας.
Για πρώτη φορά, το 1957, παρακολούθησε τα Πανελλήνια πρωταθλήματα ποδηλασίας στη Ρόδο, ενώ, έναν χρόνο αργότερα, στο ίδιο ποδηλατοδρόμιο, ο Minas έγινε Πανελλήνιος πρωταθλητής σε ηλικία 20 ετών.
Το ταξίδι στην Αμερική
Το 1959, ξεκίνησε την 27μηνη θητεία του στο Ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, του ζητήθηκε να αναλάβει τη μεταγραφή και το σχέδιο τεχνικών εγχειριδίων του ναυτικού. Έργο που ολοκλήρωσε με μεγάλη επιτυχία, λόγω της ικανότητάς του να κατανοεί μηχανικά σχέδια. Έτσι, απόκτησε εμπειρία στη μηχανολογία, που αργότερα αποδείχθηκε πολύτιμη και για τα σχέδιά του.
Τον Αύγουστο του 1969, αποφάσισε να φύγει από την Ελλάδα με 200 δολάρια κι ένα εισιτήριο απλής μετάβασης στην Αμερική για να κυνηγήσει το όνειρό του. Μόλις έφτασε, συνειδητοποίησε ότι δεν ήθελε να μείνει εκεί για πάντα. Ξεκίνησε γρήγορα δουλειά στον David Webb, έναν από τους πιο διάσημους κατασκευαστές κοσμημάτων της εποχής και αυτή ήταν η αρχή του αμερικανικού ονείρου του.
Λίγο καιρό αργότερα, δημιούργησε το δικό του εργαστήριο. Έτσι, άρχισε τα δικά του σχέδια και κατάφερε να σχηματίσει σύντομα ένα δίκτυο πωλήσεων 220 καταστημάτων σε ολόκληρη την Αμερική. Ήταν η περίοδος που σχεδίασε μερικά από τα πιο εμβληματικά και επιδραστικά σχέδια του, όπως τα διάσημα σκουλαρίκια του.
Με την προηγούμενη εμπειρία του στη μηχανολογία και τον σχεδιασμό, δημιούργησε το εμβληματικό βραχιόλι Universal Joint. Ένα διαβατήριο για την επιτυχία του. Το 1975, έγινε Αμερικανός πολίτης, ενώ τον επόμενο χρόνο άρχισε να εξάγει κοσμήματα, σχέδια που πάντα έφεραν το όνομά του, σε 52 πόλεις της Ιταλίας.
Η είσοδος στην ιταλική αγορά έφερε την αναγνώρισή του και το άνοιγμα στις ευρωπαϊκές αγορές. Τα σχέδιά του εστίαζαν στην απλότητα, την εργονομία και την αρμονία σε σχέση με το ανθρώπινο σώμα.
Κατακτώντας την Ευρώπη
Σύντομα, ήρθε η συνεργασία του με τον Roberto Cusi, έναν από τους μεγαλύτερους γεμολόγους, ενώ αργότερα συνεργάστηκε με το “σπίτι κοσμήματος” που βρίσκεται στο κέντρο του Μιλάνου, στη Via Monte Napoleone. Το “άνοιγμα” αυτό βοήθησε τον Minas να βρει έναν εκθεσιακό χώρο στην Ιταλία και άρχισε να διαφημίζει καμπάνιες σε Vogue Italia, Vogue Uomo, Linea Italiana και Harper`s bazzar -εκείνη την εποχή, ήταν από τους λίγους εισαγωγείς κοσμημάτων στην Ιταλία.
Το 1981, ο Μinas επέστρεψε στην Ελλάδα και άρχισε αμέσως να μεταμορφώνει το πατρικό του σε νέο εργαστήριο. Όλα σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν από αυτόν, οι πάγκοι εργασίας, τα εργαλεία, ακόμη και η φυγοκεντρική μηχανή χύτευσης. Αυτό του επέτρεψε να αναβαθμίσει τις διαδικασίες κατασκευής και να ευθυγραμμιστεί με τα σύγχρονα πρότυπα.
Το 1986, ξεκίνησε την κατασκευή του σπιτιού του στη Μύκονο ενώ, έναν χρόνο αργότερα, παντρεύτηκε στο νησί και λίγους μήνες μετά γεννήθηκε ο πρώτος γιος του, ο Αρίων. Το σπίτι της Μυκόνου είναι ένας τέλειος συνδυασμός μοντέρνας και κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής, απόλυτα σύμφωνης με τη φιλοσοφία του Μinas.
Minas και διάσημες δημιουργίες στη Μύκονο
Κάθε πτυχή του σπιτιού, που βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου, με καταπληκτική θέα, είναι εργονομική και αρμονική, με πλήρη σεβασμό στο τοπίο. Το εσωτερικό είναι προσεκτικά κατασκευασμένο και επιπλωμένο με αντικείμενα από αμερικανική καρυδιά, ανοξείδωτο ατσάλι και μάρμαρο, ακολουθώντας πάντα την αισθητική του ιδιοκτήτη τους.
Το 1987, ο Minas σχεδιάζει και χτίζει το bar Astra στο νησί της Μυκόνου. Η στέγη είναι μια πιστή ανακατασκευή του νυχτερινού ουρανού πάνω από το βόρειο ημισφαίριο, ενώ στο εσωτερικό, υπάρχει μια εμβληματική εικόνα του Απόλλωνα, που δεσπόζει καθώς η Δήλος (γενέθλιος τόπος του θεού) βρίσκεται δίπλα στη Μύκονο.
Το Bar Astra είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές τοποθεσίες του νησιού και φτιάχτηκε ως σύμβολο χαράς για τη γέννηση του πρωτότοκου γιού του Μηνά.
Το 1992, και ενώ αναμενόταν η γέννηση του δεύτερου γιου του, του Προμηθέα, ο Μinas εξέθεσε για πρώτη φορά ολόκληρο το έργο του στη γκαλερί Ζουμπουλάκη: το χειροποίητο μαρμάρινο ηλιακό ρολόι, μαρμάρινα αντικείμενα, έπιπλα και αποδεικτικά στοιχεία για την Ολυμπιακή δάδα της Ολυμπιάδας του 1996.
Μετά την έκθεση και κατά τη διάρκεια εκείνου του έτους, ξεκίνησε η επαφή του με τη δανική εταιρεία Georg Jensen και το έδαφος προετοιμάστηκε για μελλοντική συνεργασία.
Έτσι, ο Μηνάς βρέθηκε με έργα του σε σημαντικές εκθέσεις, στην Κοπεγχάγη (1996), τη Νέα Υόρκη, και το Παρίσι, το 1999. Στην έκθεση του Λονδίνου, μάλιστα, παρευρέθηκαν και οι καλοί του φίλοι Keith Richards και Ron Wood των Rolling Stones, που φοράνε τα κοσμήματά του παντού.
Αργότερα, συνεργάστηκε με τη Royal Copenhagen για την παραγωγή ενός ρολογιού χειρός περιορισμένης έκδοσης, που διέθετε ειδικό αεραγωγό για να μην ιδρώνει το χέρι.
Σε αυτήν τη δεκαετία της δημιουργικής εξερεύνησης, ήρθαν και τα εγκαίνια του πρώτου επίσημου καταστήματός του στο νησί της Μυκόνου (1998). Το κτίριο ήταν μια από τις τελευταίες ιστορικές τοποθεσίες και ανήκε στην εξέχουσα προσωπικότητα του ελληνικού επαναστατικού πολέμου, Μαντώ Μαυρογένους. Κατασκευάστηκε τον 17ο αιώνα και παραμένει ένα από τα λίγα εμβληματικά κτίρια της Μυκόνου, που πλέον θεωρείται εμπορικό σήμα για το νησί.
Τα επόμενα χρόνια, ο Minas αφιερώθηκε στη δημιουργία νέων σχεδιαστικών αντικειμένων, ξεκίνησε τη δημιουργία νέων ειδών πορσελάνης για την συλλογή του και εμπλούτισε τον κατάλογο των δημιουργιών του με νέα έπιπλα και μεγάλη έμφαση στον βιομηχανικό σχεδιασμό. Παράλληλα παρουσίασε την πρότασή του για την Ολυμπιακή δάδα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 στην Αθήνα.
Το κατάστημα Minas της Αθήνας
Το 2005, άνοιξε το δεύτερο κατάστημα Minas στην Αθήνα, με επιλεγμένη τοποθεσία, ένα νεοκλασικό κτίριο του 18ου αιώνα στα βόρεια προάστια. Ανακαίνισε πλήρως το χώρο, γεμίζοντάς το με όλες τις δημιουργίες και την προσωπικότητά του, διαμορφώνοντας ένα κατάστημα που μοιάζει με γκαλερί Τέχνης. Ταυτόχρονα, βρισκόταν σε εξέλιξη η δημιουργία του νέου εργαστηρίου του.
Από το πόμολο της πόρτας μέχρι τα έπιπλα και τις οθόνες, κάθε πτυχή της ναυαρχίδας του ήταν σχεδιασμένη και κατασκευασμένη από τον ίδιο.
Το 2011, o Minas αρχίζει να πειραματίζεται με ανθρακονήματα και τα χρησιμοποιεί για να δημιουργήσει την εμβληματική του επιτραπέζια λάμπα και το τρόλεϊ των ποτών.
Παράλληλα, δημιούργησε κι έναν περιορισμένο αριθμό μεγάλων χάλκινων κεριών για το χυτήριο Noack στο Βερολίνο της Γερμανίας. Με τη δημιουργία του πρώτου χάλκινου αντικειμένου μεγάλης κλίμακας, ο δρόμος προς γλυπτά μεγαλύτερης κλίμακας είχε ανοίξει.
Το 2016, ξεκίνησε το Project Mykonos. Ήταν μια ευκαιρία και ένα προσωπικό στοίχημα για τον Minas να δημιουργήσει κάτι που θα άλλαζε το πρόσωπο του νησιού και θα του έδινε μια αισθητική ώθηση. Έτσι, με ένα άγγιγμα, δημιούργησε μια λάμπα του δρόμου και έναν πάγκο.
Η λάμπα της Μυκόνου
Ο λαμπτήρας συνδυάζει ένα σύστημα φωτισμού μονομαχίας, ένα τμήμα με θέα στη θάλασσα για να προειδοποιεί τα πλησιέστερα σκάφη και ένα άλλο τμήμα για να φωτίζει το πεζοδρόμιο. Ο αεροδυναμικός σχεδιασμός του επιτρέπει καλύτερη συνεργασία με τον αέρα και το ανοξείδωτο κούμπωμα επιτρέπει καλύτερη συνεργασία με τη θάλασσα και η μαρμάρινη βάση Dionysus εξασφαλίζει αντοχή και οπτική ένωση με το περιβάλλον της.
Τα παγκάκια είναι εμπνευσμένα από καθίσματα αρχαίου ελληνικού θεάτρου. Για την κατασκευή τους, το μάρμαρο Dionysus χρησιμοποιήθηκε για τον σκελετό και το ασιατικό ξύλο τικ για την ανθεκτικότητά του στις συνεχείς καιρικές συνθήκες της θάλασσας. Το έργο συγκρατούν χειροποίητες βίδες από ανοξείδωτο χάλυβα, που χρησιμοποιήθηκαν για να συνδέσουν τα δύο υλικά.
Η έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη
Το 2018, ο Minas πραγματοποίησε έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη, με 50 ασπρόμαυρες φωτογραφίες του φωτογράφου Κώστα Κουταγιάρ, πορτρέτα ασυνήθιστων χαρακτήρων και μοναδικών ανθρώπων, όλα ντυμένα με κοσμήματα Μinas. Κατά μήκος των μεγάλων εικόνων, υπήρχαν ειδικά σχεδιασμένες οθόνες που φιλοξενούσαν τις δημιουργίες του.
Το 2019, ο Minas συνεργάστηκε για άλλη μια φορά με τον Κώστα Κουταγιάρ για το επόμενο έργο τους, τη δημιουργία ενός βιβλίου που κατέγραφε την αυθεντικότητα της Μυκόνου. Η ιδέα του βιβλίου ήταν να δείξει μια άλλη πλευρά του νησιού, την απλότητα και την καθαρότητα της Μυκόνου. Οι τοποθεσίες που επιλέχθηκαν ήταν δίπλα στη θάλασσα ή σε κυκλαδίτικες κατοικίες στο βάθος. Τα μοντέλα εξακολουθούσαν να αντιπροσωπεύουν μοντέρνους και κομψούς ανθρώπους, ντυμένους με σχέδια και κοσμήματα Minas.
Το μυαλό του δεν σταματούσε ποτέ και ο κατάλογος των δημιουργιών του ήταν τεράστιος, γεμάτος δημιουργίες για τις επόμενες δεκαετίες. Η ζωή όμως είχε άλλα σχέδια και το νήμα της κόπηκε ξαφνικά στις 25 Μαρτίου του 2020, όταν ο Minas απεβίωσε.
Έχω ένα πρόβλημα …
«Έχω ένα πρόβλημα – εκμυστηρεύεται κάποτε σε μία συνέντευξή του- πιστεύω πως ό,τι ήδη υπάρχει, πρέπει να σχεδιαστεί ξανά από την αρχή». Αυτό έκανε για μία σειρά από αντικείμενα πορσελάνης Ιωνία. Δημιούργησε, μεταξύ άλλων, ένα φλιτζάνι για καφέ, μία κούπα και ένα σετ αλατοπίπερο, για τον σχεδιασμό των οποίων μέτρησε την παλάμη ενός χεριού και την απόσταση ανάμεσα στο χέρι και στα δάχτυλα, αναπτύσσοντας νέα καλούπια βασισμένα σε μια τρισδιάστατη αίσθηση.
Είναι ο μόνος Έλληνας σχεδιαστής που «έτρεξε» διαφημιστική καμπάνια στην βίβλο του lifestyle, το Vanity Fair, ενώ διαφημίσεις του υπήρχαν ακόμα και στα λεωφορεία της Νέας Υόρκης, αφού οι δημιουργίες του προκαλούσαν αίσθηση με τις γραμμές και την απλότητά τους.
Το περίφημο βραχιόλι με τις βίδες είναι ένα από τα πιο αντιγραμμένα σχέδια του Μηνά, ειδικά στην Ιταλία, όπου χαίρει μεγάλης εκτίμησης εδώ και δεκαετίες.
«Τα κοσμήματα μου πωλούνταν σε πενήντα δύο πόλεις της Ιταλίας και εκτός από το βραχιόλι αντέγραψαν κι άλλα, αλλά όπως μου επισήμανε κάποτε ο Keith Richards δεν μπορείς να πας την τέχνη στο δικαστήριο».
Η συνάντηση με τους Rolling Stones
«Θυμάμαι ότι ήταν Δεκαπενταύγουστος, λίγο πριν τα μεσάνυχτα και έλεγαν ότι εκείνο το βράδυ θα είχε βροχή αστεριών. Καθόμουν έξω από το σπίτι και κάπνιζα ένα τσιγάρο, όταν είδα ένα αυτοκίνητο να ανεβαίνει τον δρόμο.».
Πράγματι το αυτοκίνητο σταματάει μπροστά του και κάποια άτομα κατεβαίνουν. Ανάμεσά τους ο Keith Richards των Rolling Stones με την οικογένειά του.
«Ξύπνησα την γυναίκα μου που είχε ξαπλώσει και ετοίμασε μια πιατέλα με φρούτα, χυμούς και καφέ για να έχουν το πρωί και την πήγα εγώ στο σπίτι».
Ο διάσημος κιθαρίστας βλέπει το περίφημο ηλιακό ρολόι από πεντελικό μάρμαρο που έχει κατασκευάσει ο Έλληνας και ρωτάει να μάθει τι είναι και από τι υλικό έχει φτιαχτεί. Ο Μηνάς του εξηγεί ότι ζυγίζει ενάμιση τόνο και ότι είναι από λευκό μάρμαρο Πεντέλης.
Στα χρόνια που θα ακολουθήσουν, ο κιθαρίστας αρχίζει να φοράει τα ιδιαίτερα κοσμήματα του Μηνά στα live των Rolling Stones και το ίδιο κάνει και ο Ron Wood, που λατρεύει τις λιτές φόρμες στα βραχιόλια και τα περιδέραια του σχεδιαστή.
Θα δώσουν και οι δύο το παρόν σε μια μεγάλη έκθεση προς τιμήν του στο Λονδίνο που ετοίμασε ο διάσημος οίκος Georg Jensen από την Δανία, με τον οποίο συνεργαζόταν για χρόνια ο Minas.
“Δεν δίνουμε ποτέ τα master tapes”
Κάποια στιγμή οι Δανοί ζήτησαν από τον μεγάλο Έλληνα σχεδιαστή να στείλει τα καλούπια και τις μήτρες όλων των αντικειμένων του στα κεντρικά της Δανίας. Λίγο πριν γίνει αυτό λάνσαραν σε 1000 κομμάτια για όλο τον κόσμο, το ρολόι χειρός του Μηνά, το οποίο έχει αεραγωγό για να μην ιδρώνει το χέρι! Ένα κράτησε ο ίδιος και από ένα αγόρασαν οι Richards και Wood.
Ο δεύτερος φωτογραφήθηκε φορώντας το στο οπισθόφυλλο της αυτοβιογραφίας του και ήταν αυτός που απέτρεψε τον Έλληνα φίλο του, από το να δώσει τις μήτρες των έργων του στους Δανούς. «Ήμουνα στο σπίτι του Keith στο Κονέκτικατ, όταν με ρώτησε πως πάει η δουλειά μου και του είπα ότι οι Δανοί ήθελαν να τους στείλω τα καλούπια μου στην Κοπεγχάγη.
Γέλασε και αφού το είπε στην γυναίκα του δυνατά, γύρισε και μου είπε ότι δεν δίνουμε ποτέ τα master tapes σε κανέναν. Χρησιμοποίησε έναν μουσικό όρο, αλλά κατάλαβα. Όταν μετά από λίγες εβδομάδες ο οίκος Jensen μου έδωσε περιθώριο δύο εβδομάδων να αποφασίσω, δεν τους απάντησα ποτέ».
Ο Μηνάς δεν είναι πια εδώ. Το έργο του όμως το συνεχίζουν επάξια οι γιοί του
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ:
- Το Πάρτι στη Βουλιαγμένη: 41 χρόνια από το “ελληνικό Woodstock” του Λουκιανού Κηλαηδόνη
- 28 χρόνια χωρίς την Αλίκη Βουγιουκλάκη, το κορίτσι απ’ το Μαρούσι που έγινε το “πιο λαμπρό αστέρι”
- Νέα Φιλαδέλφεια: Η ίδρυση τον Ιούλιο του 1927 και οι πυροπαθείς των Αμπελοκήπων
- Γιάννης Τσαρούχης: Ο ζωγράφος που αποτύπωνε το επερχόμενο
- Υψηλός κίνδυνος φωτιάς σε πέντε Περιφέρειες της χώρας
- Η κίνηση που έσωσε τη ζωή του Ντόναλντ Τραμπ – Γιατί γύρισε το κεφάλι
