Τι κάνει τη Λαγκούνα στη Νάξο ξεχωριστή; Πού κρύβεται η αρχαία παραλία; Ποια μέθοδος πράσινης πρακτικής ανακαλύφθηκε στο νησί που έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον μέχρι και της Ιαπωνίας; Γιατί οι παραλίες της Δυτικής Νάξου, όπως ο Αγιος Προκόπιος έχουν αυτά τα διαυγή νερά;
Απαντήσεις για όλα αυτά και ακόμα περισσότερα μας έδωσε η υπεύθυνη της ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Αθηνών καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος Νίκη Ευελπίδου αλλά και ο Laguna Coast Foundation, ο οργανισμός που στοχεύει στην υποστήριξη του σχεδίου αναβάθμισης και προστασίας της σπάνιας αυτής περιοχής.
Γιατί η Λαγκούνα του αεροδρομίου είναι τόσο σημαντική
Μόνο τυχαίο δεν είναι που αυτός ο παράκτιος υγρότοπος των Κυκλάδων, μόλις 3 χιλιόμετρα από την πόλη της Νάξου, έχει γίνει case study για ξένα πανεπιστήμια. Πρόκειται για έναν επί γης παράδεισο που προσφέρει εξαιρετικές κλιματολογικές συνθήκες, σπάνια γεωλογικά φαινόμενα, ένα μοναδικό υποθαλάσσιο κόσμο και μια πλούσια ποικιλία χλωρίδας και πανίδας. Ηταν το φυσικό λιμάνι του νησιού στην αρχαιότητα και αποτελεί μια ζωντανή μαρτυρία της ιστορίας της ανθρωπότητας καθώς αποτελεί ένα παιχνίδι καταστροφής και δημιουργίας, ανάμεσα στην ξηρά και τη θάλασσα.
Εδώ βρίσκεται η αλυκή της Νάξου και ουσιαστικά έχουμε ένα σύμπλεγμα διαφορετικών οικοτόπων σε μια έκταση 1.000 στρεμμάτων, με περισσότερα από 80 είδη φυτών, που αποτελεί και στάση για τα αποδημητικά πουλιά. Παλαιότερα αυτή η αλυκή ήταν ένας παραθαλάσσιος υγρότοπος που επικοινωνούσε απευθείας με τη θάλασσα, αλλά με τα χρόνια κατασκευάστηκε φράγμα που παγίδευε τα νερά, έτσι σήμερα μόνο μια τάφρος συνδέει τα γλυκά νερά με το Αιγαίο Πέλαγος.
Παράλληλα, η εξέλιξη και η ιστορία της περιοχής αποτελεί το κλειδί σε βασικά ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της βιοποικιλότητας, την κλιματική κρίση και την ολιστική προσέγγιση για τη ζωή.
Τι έκαναν τα πανεπιστήμια στην αποστολή τους
Η ερευνητική αποστολή αποτελούμενη από περισσότερους από 50 επιστήμονες, διοργανώθηκε από το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με κορυφαία πανεπιστήμια παγκοσμίως. Στόχος ήταν να γίνουν μετρήσεις, να αντληθούν δεδομένα και να κατανοηθεί η ιδιαίτερη σημασία της περιοχής.
Τα πανεπιστήμια που συμμετείχαν ήταν αυτά της Βουδαπέστης, της Μαδρίτης, της Στοκχόλμης, του Aix-Marseille (Γαλλία) και του Charleston (Η.Π.Α.), ενώ η καθηγήτρια Νίκη Ευελπίδου είχε την ευθύνη του εκπαιδευτικού προγράμματος.
Οι φοιτητές χωρίζονται σε ομάδες, βγάζουν ίζημα, κάνουν μετρήσεις και από τα δεδομένα μετά βλέπουν τι θα συμβεί στο περιβάλλον τα επόμενα χρόνια. Θα μετακινηθεί η θάλασσα; Προς τα πού; Πόσο;
Η αρχαία παραλία
Η Λαγκούνα (Laguna Coast) είναι είναι ένα ιδιαίτερο περιβάλλον μεγάλης περιβαλλοντικής αξίας καθώς πίσως της έχει μία λιμνοθάλασσα, ενώ μπροστά καλύπτεται από 4 σειρές υφάλων. Οι ύφαλοι είναι μεγάλες πλάκες (εξ ου και η ονομασία Πλάκα της διάσημης παραλίας του νησιού) και το αξιοσημείωτο είναι ότι ουσιαστικά αποτελούν οι ίδιοι μία αρχαία παραλία, που η φύση την τσιμεντοποίησε με ό,τι υλικό υπήρχε: βότσαλα, άμμο, κοχύλια… Πρόκειται για ένα αρχαίο μνημείο της φύσης, το οποίο μάλιστα γέννησε σε εκείνη την περιοχή μία ιδέα που μπορεί να βοηθήσει ολόκλρο τον πλανήτη.
«Η Laguna Coast της Νάξου είναι ένα μέρος με συνθήκες ιδανικές, ένα μέρος που κάποτε η ζωή ευδοκίμησε και μπορεί να το κάνει ξανά» όπως ανέφερε ο Διευθύνων Σύμβουλος του Laguna Coast Foundation, Αντώνης Πιτταράς.
Η ιδέα που γεννήθηκε στη Νάξο και ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο
Ως γνωστό εδώ και πολλά έτη βιώνουμε την αναθέρμανση του πλανήτη με τους πάγους να λιώνουν και ολοένα και περισσότερο νερό να εισέρχεται στην ωκεάνια λεκάνη. Τα αποτελέσματα είναι ορατά σε πολλά σημεία της Γης, ενώ οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για περιοχές που θα κατακλυστούν από νερό. Η κ. Ευελπίδου μία ημέρα, πριν χρόνια, που φύσαγε πολύ στη Νάξο, ανέβηκε στις αμμοθίνες της Λαγκούνας και άρχισε να αναρωτιέται: «Είναι ένα τρωτό και ευαίσθητο περιβάλλον, η άμμος είναι τόσο λεπτή, άρα θα έπρεπε να την παίρνει το κύμα. Γιατί δεν φεύγει;». Η απάντηση είναι ότι δεν εξαφανίζεται λόγω των υφάλων καθώς η κυματική δράση εκτονώνεται και είναι πραγματικά ένα τεράστιο δώρο για τη Νάξο το γεγονός ότι στη δυτική πλευρά υπάρχουν τόσοι ακτόλιθοι στη θάλασσα και προστατεύουν τις μαγευτικές παραλίες.
Από εκεί γεννήθηκε μία ιδέα για να προστατευτούν και οι περιοχές που δεν έχουν ακτολίθους. Γιατί να μη μιμηθούμε τη φύση που συνεκτικοποίησε το υλικό της; Γιατί να μη φτιάξουμε ακτολίθους με άμμο και στοιχεία της παραλίας που πρέπει να προστατεύσουμε;
Τα πειράματα έγιναν, ήταν άκρως επιτυχημένα και δημιουργήθηκε μία νέα μέθοδος πράσινης πρακτικής. Ετσι η Νάξος έδωσε στίγμα στην παγκόσμια κοινότητα για το τι πρέπει να κάνουμε για να αποφύγουμε τη διάβρωση. Ο διδάκτωρ του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος κ. Γιάννης Σαΐτης επισήμανε ότι η μέθοδος αυτή πλέον ταξιδεύει μέχρι την Ιαπωνία και έχει τραβήξει το παγκόσμιο ενδιαφέρον.