Πριν την εγκατάσταση των προσφύγων στη Νέα Φιλαδέλφεια και τη Νέα Χαλκηδόνα, η περιοχή ήταν γνωστή με την ονομασία “Ποδονίφτης” και ανήκε στο Δήμο Αθηναίων.
Η σημερινή Νέα Φιλαδέλφεια, μέχρι την εγκατάσταση των προσφύγων ήταν μια καθαρά αγροτική περιοχή που απλωνόταν και στη σημερινή Νέα Χαλκηδόνα, με πολλές μικρές αγροικίες και συνολικό πληθυσμό 110 κατοίκων το 1920, που προέρχονταν από το γειτονικό Μενίδι. Μάλιστα, στην περιοχή του Κόκκινου Μύλου υπήρχαν πολλοί μύλοι, που τροφοδοτούνταν με νερό από τον Κηφισό.
Το 1923 αρχίζει από το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων σε συνεργασία με το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας η οικοδόμηση του προσφυγικού συνοικισμού μετά από απαλλοτρίωση έκτασης που ανήκε στον Πανάγιο Τάφο.
Τον Ιούλιο του 1927 εγκαθίστανται οι πρώτοι κάτοικοι, πρόσφυγες από την περιοχή του Γηροκομείου των Αμπελοκήπων, όταν καταστράφηκαν τα οικήματα στα οποία διέμεναν από πυρκαγιά (οι πυροπαθείς των Αμπελοκήπων).
Ο συνοικισμός της Νέας Φιλαδέλφειας, σε αντίθεση με τους άλλους προσφυγικούς συνοικισμούς που είχαν οικοδομηθεί μέχρι τότε, δημιουργήθηκε εξ αρχής με ρυμοτομικό σχέδιο, μόνιμο και συγκροτημένο, που χαρακτηριζόταν από την ανάπτυξη του συνοικισμού πάνω σε επάλληλες ελλειψοειδείς χαράξεις, ακτινωτά γύρω από την πλατεία Πατριάρχου.
Χτίστηκε με γεωμετρική κανονικότητα, βασισμένος σε ρυμοτομικό σχέδιο που προέβλεπε δρόμους, χώρους πρασίνου και κοινόχρηστους χώρους. Το πολεοδομικό σχέδιο του συνοικισμού ακολουθεί τα χαρακτηριστικά της αγγλικής κηπούπολης. Οι κάτοικοί του ήταν πρόσφυγες, κυρίως, από τις περιοχές της Σμύρνης, της Κωνσταντινούπολης, των Βουρλών.
Η ονομασία Νέα Φιλαδέλφεια δόθηκε άτυπα το 1932 από τον δικηγόρο, πρώην βουλευτή και υπουργό Π. Διαμαντόπουλο, πρόσφυγα από τη Φιλαδέλφεια της Μικράς Ασίας.
Οι περισσότεροι από τους πρώτους οικιστές κατάγονταν κυρίως από τη Σμύρνη και δευτερευόντως από την Κωνσταντινούπολη και τα Βουρλά της Ιωνίας. Μεγάλο ποσοστό των σημερινών κατοίκων είναι απόγονοι των πρώτων οικιστών της Νέας Φιλαδέλφειας.
Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχε ρεύμα, ύδρευση, σχολεία, δρόμοι, πλατείες ή συγκοινωνία. Ο συνοικισμός χτίστηκε από το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας σε απαλλοτριωμένη έκταση, που ανήκε στον Πανάγιο Τάφο, την επονομαζόμενη Δονοράδες.
Στα επόμενα χρόνια αναπτύχθηκε η βιομηχανία: λειτούργησαν τα εκκοκκιστήρια «Α.Ε. Ελληνικά Κλωστήρια Υιών Τεγόπουλου» ή «Βαμβακουργία Φιλαδέλφειας», τα υφαντήρια «Έσπερος» και η «Εριουργία Μπριτάννια». Από αυτά έχουν χαρακτηριστεί μνημεία η καμινάδα του πρώην εργοστασίου «Μπριτάννια» και το κέλυφος του κυρίως κτηρίου, της καμινάδας και του λεβητοστασίου του πρώην εργοστασίου «Βαμβακουργία».
Μεταπολεμικά η Νέα Φιλαδέλφεια αναδείχτηκε το 1947 σε Δήμο. Την εποχή της έξαρσης του φαινόμενου της αντιπαροχής ο πυρήνας της δεν επηρεάστηκε διατηρώντας τη φυσιογνωμία της πόλης. Μετά από το σεισμό του 1999 και το πλήγμα που δέχτηκε, ο ιστορικός προσφυγικός συνοικισμός προστατεύεται ως παραδοσιακός με προεδρικό διάταγμα.
Υπεύθυνη Δήλωση Αστικής Αποκατάστασης πρόσφυγα από τη Σινώπη του Πόντου, με την οποία δηλώνει την επιθυμία της να αγοράσει κρατική κατοικία στον Προσφυγικό Συνοικισμό Νέας Φιλαδελφείας (Ποδονίφτη), όπου εγκαταστάθηκε από το 1927.
Σχεδιάγραμμα του 1928 των οικοπέδων του Αστικού Προσφυγικού Συνεταιρισμού Χαλκηδών (Περιοχή Ν. Φιλαδελφείας)», μεταξύ του ρεύματος Ποδονίφτη και της οδού Αθηνών-Τατοΐου.
Κατάσταση εισπρακτέων από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος χρεών αστών προσφύγων αγοραστών κατοικιών του αστικού προσφυγικού συνοικισμού Νέας Φιλαδέλφειας (1936)
Πηγή: Ιστοσελίδα Παγκοσμίου Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ελληνισμού της Διασποράς
Φωτογραφίες: Γενικά Αρχεία του Κράτους
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
- Το Πάρτι στη Βουλιαγμένη: 41 χρόνια από το “ελληνικό Woodstock” του Λουκιανού Κηλαηδόνη
- 28 χρόνια χωρίς την Αλίκη Βουγιουκλάκη, το κορίτσι απ’ το Μαρούσι που έγινε το “πιο λαμπρό αστέρι”
- Νέα Φιλαδέλφεια: Η ίδρυση τον Ιούλιο του 1927 και οι πυροπαθείς των Αμπελοκήπων
- Γιάννης Τσαρούχης: Ο ζωγράφος που αποτύπωνε το επερχόμενο
- Υψηλός κίνδυνος φωτιάς σε πέντε Περιφέρειες της χώρας
