Eλεύθερη είσοδος σε Μουσεία σήμερα Πέμπτη 18 Απριλίου 2024, και σε αρχαιολογικούς χώρους ή μνημεία της Ελλάδας που υπάγονται στο Δημόσιο (Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού) , λόγω της Διεθνούς Ημέρας Μνημείων και Τοποθεσιών.
Η Διεθνής Ημέρα Μνημείων και Τοποθεσιών, ορίστηκε από τη Γενική Συνέλευση της UNESCO το 1983, υιοθετώντας την πρόταση που διατύπωσε το 1982 το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS).
Σε παγκόσμια βάση τη συγκεκριμένη ημέρα εκτός από τις επισκέψεις σε ιστορικούς χώρους, μουσεία και μνημεία, πραγματοποιούνται και εκδηλώσεις με τη συγκεκριμένη θεματική.
Στόχος της μέρας είναι η ευαισθητοποίηση σχετικά με την ποικιλομορφία της πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας, την ευπάθειά της και τις προσπάθειες που απαιτούνται για την προστασία και την διατήρησή της
Ωστόσο, από τη δωρεάν είσοδο εξαιρούνται σημαντικά μουσεία που λειτουργούν ως Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, όπως το Μουσείο της Ακρόπολης, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Βυζαντινό και Χριστιανικό, το Αρχαιολογικό Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Για το 2024, το θέμα που επιλέχθηκε είναι «Καταστροφές και ένοπλες συγκρούσεις υπό το πρίσμα του Χάρτη της Βενετίας».
«Η επιλογή αυτή έχει διττό χαρακτήρα. Αφενός εκφράζει αυξανόμενη αγωνία μπροστά στην επιταχυνόμενη καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς, τόσο από φυσικούς όσο και ανθρωπογενείς παράγοντες. Αφετέρου, με αφορμή τη συμπλήρωση 60 χρόνων από την υπογραφή του Χάρτη της Βενετίας, υπενθυμίζει την ανάγκη να ληφθεί, όπως και κατά τον χρόνο της σύνταξής του το 1964, ουσιαστική και αποτελεσματική δράση για την προστασία της» αναφέρει η ανακοίνωση της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών – ICOMOS (International Council of Monuments and Sites), του μη κυβερνητικού διεθνούς οργανισμού που μεριμνά για τη διατήρηση μνημείων και τοποθεσιών στον κόσμο.
Η 18η Απριλίου, κάθε χρόνο, έχει οριστεί από την UNESCO, κατόπιν πρωτοβουλίας του ICOMOS, να εορτάζεται ως Παγκόσμια Ημέρα Μνημείων και Τοποθεσιών. Βασικός στόχος του εορτασμού είναι η ευαισθητοποίηση και συμμετοχή του κοινού στην προστασία και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Κάθε χρόνο, επιλέγεται από το ICOMOS ένας κοινός θεματικός άξονας εορτασμού, ενίοτε εμπνευσμένος από την πολιτιστική ή και κοινωνική επικαιρότητα, με βάση τον οποίο οργανώνονται σε εθνικό επίπεδο δράσεις, ανάλογα με το πολιτιστικό απόθεμα κάθε χώρας.
«Ο Χάρτης (σ.σ. της Βενετίας) συντάχθηκε ενώ καταβάλλονταν σοβαρές προσπάθειες για την αντιμετώπιση καταστροφών που είχε προκαλέσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος σε μια εποχή που υποσχόταν απεριόριστη πρόοδο και οικονομική ανάπτυξη. Εξέφρασε, λοιπόν, τις θέσεις των ειδικών της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και όρισε την επιτομή των αρχών αντιμετώπισης και διαχείρισης των μνημείων της, με κριτήριο τη διατήρησή της ως απαραίτητης παρακαταθήκης για τις επόμενες γενιές. Εξέφρασε, όμως, και την αντίδραση των ειδικών μπροστά στις καταστροφές που είχαν λάβει χώρα στο όνομα αυτής της ανάπτυξης και όρισε ότι “η συντήρηση και η αποκατάσταση των μνημείων αποσκοπούν να τα διασώσουν τόσο ως έργα τέχνης όσο και ως ιστορικές μαρτυρίες” (άρθρο 3). Για την επίτευξη του στόχου αυτού απαιτείται “συνεχής και μόνιμη φροντίδα” (άρθρο 4). Σταδιακά, η έννοια του μνημείου επεκτάθηκε ώστε να συμπεριλάβει “το μεμονωμένο αρχιτεκτονικό έργο αλλά και την αστική ή και την αγροτική τοποθεσία που μαρτυρεί έναν ιδιαίτερο πολιτισμό, μια ενδεικτική εξέλιξη ή ένα ιστορικό γεγονός” (άρθρο 1) στη φύση, στα τοπία, στο περιβάλλον…» προσθέτει η ίδια ανακοίνωση.
Και συνεχίζει: «Έξι δεκαετίες αργότερα, αντιμετωπίζουμε μια κλιματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης και έναν αυξανόμενο αριθμό φυσικών καταστροφών που συνδέεται με αυτήν, όπως πλημμύρες, πυρκαγιές, ξηρασία. Οι σεισμοί αποτελούν μια διαχρονική αιτία καταστροφής και συχνά διαπιστώνεται ολιγωρία στη διατύπωση πολιτικών και στη λήψη συστηματικών μέτρων προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η διαχείριση των υδάτων συχνά συνδέεται με βαριές επεμβάσεις στο περιβάλλον και στο τοπίο, που δημιουργούν μακροπρόθεσμα περισσότερα προβλήματα από όσα λύνουν, ενώ πληθαίνουν πλέον οι φωνές που απαιτούν ολιστική αντιμετώπιση που να λαμβάνει υπόψη τόσο τα οικοσυστήματα όσο και τις παραδοσιακές τεχνικές διαχείρισης υδάτων, ως τμήμα ενός συνολικού σχεδιασμού. Την ίδια στιγμή, ένοπλες συγκρούσεις σε διάφορα μέρη του κόσμου καταστρέφουν πολιτιστικούς χώρους και οδηγούν στον εκτοπισμό ανθρώπων και κοινοτήτων σε μαζική κλίμακα, προκαλώντας αλλοιώσεις σε αυτό που θα μπορούσαμε να ορίσουμε ως “πολιτισμικό οικοσύστημα”».
Η ανακοίνωση της ελληνικής εθνικής επιτροπής του ICOMOS αναφέρεται και στο θέμα του τουρισμού. «Αλλά και η εξέλιξη του τουρισμού σε μια τεράστια τουριστική βιομηχανία παράγει δυσμενή αποτελέσματα ως προς την προστασία και διατήρηση μνημείων και τοποθεσιών. Αυξάνονται οι πιέσεις τόσο για τη δημιουργία τεράστιων τουριστικών υποδομών όσο και για την υλοποίηση εκτεταμένων επεμβάσεων σε μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους. Στο όνομα της “εξυπηρέτησης” των τουριστών και της “βελτίωσης” της εικόνας μνημείου και τοπίου, προκειμένου αυτά να γίνουν πιο “ελκυστικά”, καταστρέφονται εμβληματικά τοπία, μνημεία και σύνολα που συνιστούν την ιδιαίτερη ταυτότητα κάθε περιοχής. Οι Αρχές δεν φαίνονται να ενοχλούνται από το φαινόμενο της “εκποίησης” της πολιτιστικής κληρονομιάς, αντίθετα, φαίνεται να την ενθαρρύνουν ή, ακόμη, και να την επιβάλλουν. Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Μνημείων και Τοποθεσιών μας παρέχει μια μοναδική ευκαιρία να στοχαστούμε πάνω στα θέματα αυτά και να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό για τα θέματα που διαχειρίζεται ο Χάρτης της Βενετίας, αυτό το θεμελιώδες μέσο που βρίσκεται στον πυρήνα της ιστορίας και της ταυτότητας του ICOMOS. Επιμένουμε να επικαλούμαστε τις αρχές διαχείρισης παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως έχουν οριστεί στον Χάρτη της Βενετίας, θεματοφύλακες των οποίων ορίζονται η UNESCO και το ICOMOS, διότι αποτελεί ένα σύνταγμα αρχών παγκόσμιας αποδοχής, που στόχο έχουν μια, κατά το δυνατόν, αντικειμενική θεώρηση των θεμάτων διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς, που αν την χάσουμε, θα γίνουμε φτωχότεροι.
Η Ελληνική Εθνική Επιτροπή του ICOMOS θεωρεί ότι το εύρος και η σοβαρότητα των θεμάτων που προαναφέρθηκαν, απαιτούν για την αντιμετώπισή τους την ανάπτυξη συνεργασιών και συνεργειών με όλους όσοι μοιράζονται την ίδια αγωνία και προτίθεται να αναλάβει πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη κοινών δράσεων. Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Μνημείων και Τοποθεσιών είναι μια ευκαιρία να υπενθυμίσουμε πως η διαφύλαξη και φροντίδα της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί συλλογική ευθύνη και καθήκον όλων μας», καταλήγει η ίδια ανακοίνωση.
Με πληροφορίες από το ΑΠΕ-ΜΠΕ