Τρεις σημαντικές ιστορικές περίοδοι: το πραξικόπημα, η εξέγερση του Πολυτεχνείου και η πτώση της δικτατορίας, αποτυπώνονται στο βιβλίο «Εργατικές Ιστορίες» Β’ μέρος που μας παραδίδει ο γνωστός συγγραφέας και δημοσιογράφος Νάσος Μπράτσος.
Πρόκειται για προϊόν πολύχρονης έρευνας και στην ύλη του βιβλίου περιλαμβάνονται συνεντεύξεις με παλαίμαχους συνδικαλιστές που είχαν ληφθεί πριν από πολλά χρόνια και οι περισσότεροι εξ αυτών σήμερα δεν βρίσκονται στη ζωή. Κεντρική περίοδος είναι οι δεκαετίες 1950 και 1960, καθώς και τα χρόνια της δικτατορίας. Πριν τον κύριο όγκο των συνεντεύξεων υπάρχουν κάποιες συνεντεύξεις που είναι οι «γέφυρες» με τις περιόδους που προηγήθηκαν, την κατοχή και τα χρόνια πριν από αυτήν.
Οι συνεντευξιαζόμενοι περιγράφουν τις δυσκολίες στον εργασιακό στίβο, τις συνθήκες εργασίας και τους σκληρούς εργατικούς αγώνες των χρόνων τους, που ήταν σε περιόδους γεμάτες διώξεις, φυλακίσεις, απολύσεις, εξορίες, κλπ παράλληλα όμως και περίοδος γεμάτη συλλογικότητα και αλληλεγγύη, καθώς ολόκληρες πόλεις στήριζαν τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων σε βασικές παραγωγικές μονάδες που λειτουργούσαν στην περιοχή τους.
Ταυτόχρονα δείχνουν πώς μέσα σε ζοφερές συνθήκες κατορθώνει να βρίσκει «χαραμάδες» η ελπίδα και να αναγεννάται το εργατικό κίνημα από τις στάχτες του.
Ιδιαίτερα αποκαλυπτικές είναι οι συνεντεύξεις που δείχνουν πώς μέσα στην περίοδο της δικτατορίας 1967-1974 επινοήθηκαν τρόποι αντίστασης στους πραξικοπηματίες, που σήμερα φαντάζουν «κινηματογραφικό» σενάριο ταινιών δράσης.
Δείτε επίσης: Παρέα ραδιοπειρατών από τη Νέα Ιωνία έστησε το “Εδώ Πολυτεχνείο” – Η άγνωστη ιστορία
Εκτός από πεδίο των εργασιακών χώρων στις σελίδες του βιβλίου βρίσκουμε και την ανταρσία στο αντιτορπιλικό «Βέλος» που ήταν ηχηρό ράπισμα στους δικτάτορες.
Επίσης περιέχονται στοιχεία από τις εφημερίδες «Η ΑΥΓΗ» της προδικτατορικής περιόδου, «Ελεύθερη Ελλάδα» (παράνομος Τύπος επί δικτατορίας), «Ελεύθερα Συνδικάτα» της προδικτατορικής περιόδου.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στους τόπους εξορίας όπου αρκετοί από τους συνεντευξιαζόμενους οδηγήθηκαν μετά το πραξικόπημα.
Τρία χρονικά ορόσημα «σημαδεύουν» το βιβλίο, το πραξικόπημα, η εξέγερση του Πολυτεχνείου και η πτώση της δικτατορίας, καθώς η πλειοψηφία των συνεντευξιαζόμενων είχε σημαντική δράση μέσα σε αυτά τα χρονικά πλαίσια.
Τον πρόλογο έχει γράψει το 2016 (το βιβλίο ανέβαλλε την τότε σχεδιαζόμενη κυκλοφορία του καθώς έγιναν άλλες εκδοτικές επιλογές του συγγραφέα) και στα χρόνια που ακολούθησαν προστέθηκε μεγάλο μέρος νέου υλικού) ο Δημήτρης Λιβιεράτος που δεν είναι πια μαζί μας και υπήρξε ιστορικός, συγγραφέας και συνεργάτης του αρχείου ιστορίας συνδικάτων της ΓΣΕΕ.
Η εκδήλωση της βιλιοπαρουσίασης θα γίνει μέσα στον Απρίλιο και θα ανακοινωθεί έγκαιρα.
Τις επόμενες ημέρες το βιβλίο θα είναι διαθέσιμο σε κεντρικά βιβλιοπωλεία, ενώ επ’ αυτού θα γίνει νέα ανακοίνωση, καθώς και για τρόπους ηλεκτρονικής παραγγελίας.
Είναι το πέμπτο βιβλίο του συγγραφέα – ερευνητή, αφού προηγήθηκαν:
1) Εργατικές Ιστορίες Α’ μέρος (1998)
2) Αθλητισμός και Κοινωνικά Κινήματα (2015)
3) Αιγαιοπελαγίτες πρόσφυγες στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (2017)
4) Σπορ και Κοινωνικές Αντιστάσεις (2020)
Επισυνάπτουμε τον πρόλογο του Δημήτρη Λιβιεράτου και τις ιδιότητες των συνεντευξιαζομένων.
Ο Νάσος Μπράτσος γνωρίζει πώς γράφεται η Ιστορία από τα κάτω, από τις πρώτες μαρτυρίες. Συγκεντρώνει τις πρώτες πηγές που τροφοδοτούν την Ιστορία. Πρωτογενές υλικό και όχι μόνο ιδέες, σχόλια. Η Ιστορία είναι αυστηρή στη συγγραφή της και χρειάζεται αυτό το πρωταρχικό υλικό, το οποίο στην εποχή του δεν θεωρείται άξιο συλλογής, διατήρησης και καταγραφής. Όμως, ο Νάσος Μπράτσος το συλλέγει, το αξιολογεί και δημιουργεί ένα βασικό βιβλίο Ιστορίας, όπως αυτό που παρουσιάζει τώρα.
Άλλη μία φορά μετά την επιτυχία του βιβλίου του «Αθλητισμός και Κοινωνικά Κινήματα» και μετά και τις «Εργατικές Ιστορίες». Στο βιβλίο που παρουσιάζει τώρα, μιλάνε, αφηγούνται συνδικαλιστές πολλών περιόδων και κλάδων, για το εργατικό κίνημα. Με τις δικές τους αναμνήσεις, της δικής τους δράσης, τον αυθορμητισμό των εκδηλώσεών τους. Αυτοί οι συνδικαλιστές στην εποχή τους οργάνωσαν, αγωνίστηκαν, με τα σωματεία τους για τα ζητήματα του κλάδου τους. Σε μια δύσκολη εποχή μετά τον Εμφύλιο, καθώς είχαν να αντιμετωπίσουν την εργοδοτική επίθεση, την αστυνομική βία, αλλά και την εκ των έσω υπονόμευση των εργατικών αγώνων.
Σε πολλά σωματεία, με τη βία της κρατικής επέμβασης, άσχετοι, παρουσιαζόμενοι σαν συνδικαλιστές, κρατούσαν τις σφραγίδες, τις έδρες, τα γραφεία των σωματείων. Οι αναμνήσεις αρχίζουν από τις πρώτες ώρες του οργανωμένου συνδικαλιστικού κινήματος. Αρχές του 20ού αιώνα, όταν αρχίζει να εμφανίζεται μια συμπαγής εργατική τάξη, αλλά και με αυτογνωσία του ρόλου της στην κοινωνία. Αυτοί οι πρωτοπόροι στις αρχές του περασμένου αιώνα πετυχαίνουν να ψηφιστούν οι πρώτοι εργατικοί νόμοι. Αρχίζει τότε η εργατική τάξη να ξεπερνάει την εποχή της βάρβαρης ανεξέλεγκτης εκμετάλλευσης.
Οι δύσκολοι αγώνες συνεχίζονται στον Μεσοπόλεμο με πολλούς νεκρούς, τραυματίες, φυλακισμένους, εξόριστους συνδικαλιστές, αγωνιστές της μαχόμενης εργατικής τάξης. Να σημειώσουμε ιδιαιτέρως τις ιστορίες που διηγούνται από τη συνδικαλιστική δραστηριότητα στην Κατοχή. Πολλοί συνδικαλιστές θυσιάστηκαν εκείνη την περίοδο, υπερασπίζοντας το δικαίωμα της ύπαρξης των εργαζομένων: της ζωής τους.
Το συνδικαλιστικό κίνημα, σε σύγκρουση με τις δυνάμεις Κατοχής, με αυτοθυσία, μαχητικότητα, αλληλεγγύη, αντιμετώπιζε την τρομοκρατία. Και ενώ νομίζαμε ότι είχαμε απελευθερωθεί, αρχίζει η νέα τρομοκρατία της εμφυλιακής και μετεμφυλιακής τρομοκρατίας: συλλήψεις, εκτελέσεις, φυλακές, εξορίες. Οι συνδικαλιστές στην πρώτη γραμμή του λαϊκού κινήματος. Έτσι, οι αναμνήσεις επεκτείνονται και πέραν του συνδικαλισμού. Θυμίζουν το πολιτικό κίνημα του λαού που τόσο καταδιώχτηκε, καταπιέστηκε. Τόσα βασανιστήρια και άλλες κοινωνικές πιέσεις. Οι αναμνήσεις των συνδικαλιστών επεκτείνονται και στους τόπους εξορίας, όπου οδηγήθηκαν πολλοί απ’ αυτούς, Ικαρία, Μακρόνησος, Γυάρος και άλλοι τόποι μαρτυρίου.
Πονεμένες ιστορίες της χώρας μας, τις οποίες όμως πρέπει να θυμόμαστε. Ποτέ δεν πέρασε ο κίνδυνος να υποστούμε πάλι τέτοιες βαρβαρότητες. Τότε που επιπλέει ο βούρκος της κοινωνίας. Η εργασία του Νάσου Μπράτσου δύσκολη, αλλά τη βγάζει πέρα άριστα. Δεν είναι εύκολο να κάνεις τις κατάλληλες ερωτήσεις και μάλιστα σε αγωνιστές που έχουν κάποια ηλικία. Αυτοί που έχουν υποφέρει για τις δραστηριότητές τους. Ο Νάσος Μπράτσος τα καταφέρνει πολύ καλά. Γνωρίζει τη δουλειά του και ελπίζουμε να συνεχίσει, επειδή είναι πολλές οι ιστορίες της χώρας μας. Η Ιστορία του τόπου μας, οι διάφορες περίοδοι και εμφανίσεις χρειάζονται πολλή δουλειά ακόμα.
Η βασική Ιστορία του Εργατικού Κινήματος της χώρας μας έχει μεγάλη παράδοση αγώνων αλλά και ιδεών. Η εργατική τάξη ταλαιπωρείται πολλές φορές από τα καθεστώτα και τις κυβερνήσεις, αλλά δεν πεθαίνει. Όχι μόνο εξακολουθεί να υπάρχει, αλλά και κάθε φορά εμφανίζεται με νέα δύναμη, νέα πρόσωπα, νέες εκφράσεις αυτών των οργανώσεων της εργατικής τάξης.
Ο Νάσος Μπράτσος μπορεί και γράφει, συνδέει τις περιόδους και συνεχίζει να βρίσκεται δίπλα στο μεγάλο εργατικό κίνημα. Και αυτή η πράξη του είναι ένας αγώνας για όλη την εργατική τάξη. Καλό κουράγιο και καλή συνέχεια στο έργο του.
Δημήτρης Λιβιεράτος