Ο Άγιος Βαλεντίνος κάνει πλέον θεσμοθετημένα “σαματά” διεθνώς κάθε χρόνο στις 14 Φεβρουαρίου. Προστάτης Άγιος των ζαχαροπλαστών και των Ανθοπωλών, σε δεύτερη ανάγνωση και των απανταχού ερωτευμένων σε πρώτη. Ευπρόσδεκτος -σε μία γενική θεώρηση- αν πρόκειται να μας θυμίζει το πόσο όμορφο συναίσθημα είναι ο έρωτας.
Μία εκδοχή τον θέλει να στρατεύτηκε από την Καθολική Εκκλησία για να διαδεχθεί (και έντεχνα να απαλείψει) τη λατρεία ενός προκατόχου, του Lupercus (Λυκιδεύς) που λατρευόταν με παγανιστικές τελετές γονιμότητας. Οι Ρωμαίοι από τον 4ο π.Χ. αιώνα έκαναν ιδιότυπα συνοικέσια στο όνομα της λατρείας του. Έβαζαν σε πήλινο δοχείο ονόματα ανδρών και γυναικών και δια κλήρου τους έσμιγαν για ένα χρόνο. Απώτερος σκοπός: η διαιώνιση του είδους.
H τελετή έφερε την ονομασία Lupercalia και ξεκινούσε κάθε χρόνο στις 15 του Φλεβάρη. Ώσπου, το 496 μ.Χ. ο Πάπας Γελάσιος την μετακύλισε μία μέρα πριν, για να συμπέσει με τη μέρα μνήμης του Αγίου Βαλεντίνου. Έτσι το παλιό παγανιστικό έθιμο ξεχάστηκε και στη θέση του άρχισε η “λατρεία” του Αγίου των Ερωτευμένων.
Αμφιλεγόμενος ομολογουμένως ο Βαλεντίνος, καθώς παραμένει ασαφές μάλλον το ποιός από τους τρείς (!!) ομώνυμους Καθολικούς Αγίους ήταν και τι ακριβώς έκανε για να κερδίσει τον τίτλο του.
Κατά μία εκδοχή τον 3ο αιώνα -περίοδος Αυτοκρατορίας του Κλαύδιου του δευτέρου- η Ρώμη περνούσε περίοδο αιματηρών εκστρατειών. Σε βαθμό που οι άντρες να αρνούνται πλέον τη στράτευση και να επικαλούνται ως δικαιολογία ότι προτιμούν τις αγκαλιές των γυναικών, από τα όπλα και τους πολέμους. Εξοργισμένος ο Κλαύδιος εξέδωσε αυστηρό διάταγμα που απαγόρευε γάμους και αρραβώνες.
Ο άτακτος ιερέας που χάλασε τα σχέδια του Κλαύδιου
Ένας “άτακτος” ιερέας όμως, ο Βαλεντίνος, γύριζε τη Ρώμη και πάντρευε τα ζευγάρια κρυφά, χαλώντας τα σχέδια του Αυτοκράτορα. Ώσπου, οι πραιτοριανοί τον εντόπισαν και τον έσυραν στο παλάτι. Ο Αυτοκράτορας τον αποκεφάλισε στις 14 Φεβρουαρίου του 270 μ.Χ.
Μία δεύτερη εκδοχή, επιμένει ότι ο Βαλεντίνος φυλακίστηκε τότε σε μία Ρωμαϊκή φυλακή και εκεί ερωτεύτηκε την κόρη του δεσμοφύλακά του. Την παραμονή δε, της εκτέλεσής του, της έγραφε ένα ερωτικό γράμμα υπογράφοντας “από τον Βαλεντίνο σου”. Η φράση μετέτρεψε όλους τους μετέπειτα ερωτευμένους σε Βαλεντίνους και Βαλεντίνες.
Η μόδα ξεκίνησε από τη Γαλλία και την Αγγλία αλλά σύντομα έφτασε μέχρι την Αμερική και τον Καναδά. Τον 17ο αιώνα η 14η Φεβρουαρίου ήταν ήδη η μέρα που οι ερωτευμένοι αντάλλασσαν χειρόγραφα σημειώματα. Ενάμιση αιώνα μετά .. ξύπνησε και το επιχειρηματικό δαιμόνιο: ο Έστερ Χόλαντ έφτιαξε τις πρώτες κάρτες που ήταν αφιερωμένες στον Άγιο Βαλεντίνο κι άρχισε να τις πουλάει στους ερωτοχτυπημένους.
Ο Άγιος Βαλεντίνος και η εμπορική πλευρά της γιορτής
Στην Ελλάδα τα μαντάτα άργησαν να ρθουν. Μόλις το 1977 πρωτογιορτάσαμε τον Άγιο Βαλεντίνο. Έκτοτε, η αγορά κάθε χρόνο γεμίζει τούρτες σε σχήμα καρδιάς και κάρτες με ερωτιάρικα μηνύματα, ανθοδέσμες περίτεχνες και φυσικά άκρατη κατανάλωση σε αλκοόλ και μεζεδάκια “εξαιρετικά αφιερωμένα” στον έρωτα.
Διαφήμιση και μάρκετινγκ τον απογείωσαν τον Άγιο και θες δε θες στις 14 του Φλεβάρη δεν μπορείς παρά να του δώσεις σημασία και να υποκύψεις στην εμπορική πλευρά της γιορτής. Βέβαια, κάποια στιγμή ζήλεψε τη δόξα του και η Ορθοδοξία, που έψαξε το εορτολόγιο και βρήκε να αντιτείνει ένα ζεύγος Ορθοδόξων μαρτύρων. Έτσι μόλις μία μέρα πριν τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη των Οσίων Ακύλα και Πρισκίλης, ως ζευγάρι ερωτευμένων και σύμβολο συντροφικότητας και αγάπης.
Δεν λείπουν κι άλλες εκδοχές περί ερωτικών Αγίων, όπως ο Υάκινθος. Ήταν τραπεζοκόμος στην αυλή του αυτοκράτορος Τραϊανού και αρνούμενος να φάει από τα ειδωλόθυτα. Τελικά πέθανε από ασιτία σε ηλικία 20 ετών το 108 μ.Χ. Μία εκδοχή τον θέλει να θανατώθηκε, επειδή έκοψε ένα δέντρο, εκνευρισμένος από το γεγονός ότι οι ειδωλολάτρες το προσκυνούσαν.
Η θρησκειολογική προσέγγιση του έρωτα για την Ορθοδοξία δεν είναι από τα πλέον προσφιλή θέματα. Αντίθετα η έννοια της αγάπης είναι εκείνη που περιλαμβάνει τον έρωτα και αναφέρεται συχνά. “Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει” αντιτείνει στη δική του εκδοχή ο Απόστολος Παύλος, στον υπέροχο Ύμνο της Αγάπης που ενέταξε στην πρώτη Επιστολή προς Κορινθίους